ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ

του Νίκου Ι. Κωστάρα

            Σε μια αλλοτριωμένη ισοπεδωμένη καταναλωτική κοινωνία το μήνυμα των τριών Ιεραρχών είναι επίκαιρο και προβάλλει φωτεινό και σωστικό για να φωτίσει αλλά και να φρενάρει τον κατήφορο που ακολουθούν οι νέοι μας. Σήμερα η γιορτή των ελληνικών γραμμάτων είναι λησμονημένη και υποβαθμισμένη και γίνεται χωρίς υπευθυνότητα. Γι’ αυτό και η κρίση της ελληνικής παιδείας βρίσκεται σε αδιέξοδο και δεν θεραπεύεται με τις άστοχες διαδοχικές μεταρρυθμίσεις γιατί έχουν υποβαθμιστεί οι διαχρονικές αξίες, απουσιάζουν τα πρότυπα και δεν υπάρχουν οράματα και κίνητρα για τους νέους για να δημιουργήσουν τη γνήσια αυριανή Ελλάδα. Αδιαφορούν. Ζούμε σε μια αντιπνευματική υλιστική εποχή. Ο πνευματικός αποπροσανατολισμός και η πολιτιστική πενία της εποχής μας επιβάλλουν να στραφούμε στις καθάριες πηγές των προγόνων μας και να ενστερνιστούμε τις διαχρονικές ιδέες τους για να απεγκλωβιστούμε από το πνευματικό τέλμα της καταναλωτικής κοινωνίας.

            Χρειαζόμαστε μια παιδεία ηρωισμού και θυσίας για να διαφυλάξουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και ν’ ανεβάσουμε την ποιότητα του ανθρώπου φρενάροντας την αλλοτρίωση και τον αμοραλισμό. Και αυτά τα εφόδια θα τα βρούμε στους τρεις ιεράρχες, οι οποίοι «ήταν φορείς του ελληνικού πνεύματος» κατά τον πνευματικό δάσκαλο Παναγιώτη Κανελλόπουλο.

            Στη διδαχή των αιώνων οι Τρεις Ιεράρχες – Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Θεολόγος και Ιωάννης Χρυσόστομος – προβάλλουν ως πρότυπα αρετής, υποδείγματα αγωγής και φωτεινοί οδηγοί για την πνευματική και ηθική ανάπτυξη της νέας γενιάς.

            Οι σεμνές μορφές των τριών ιεραρχών υψώνονται πάντα στο στερέωμα για να καταυγάζουν με ανέσπερο Ελληνοχριστιανικό φως την ελληνική πορεία μας. Αγωνίστηκαν για την επικράτηση του ελληνικού χριστιανισμού και του χριστιανικού ελληνισμού. Πέτυχαν τη σύζευξη της κλασσικής παιδείας με τη χριστιανική ηθική και διέσωσαν ό,τι πολύτιμο είχε δημιουργήσει η ανθρώπινη διάνοια μέσα στο πνεύμα φωτός, της ελευθερίας και της αγάπης. Βίωσαν και πρόβαλαν το μέτρο, την πληρότητα και την καθολικότητα. Υπήρξαν φορείς υψηλής μορφωτικής στάθμης για να χαρακτηριστούν «Οικουμενικοί διδάσκαλοι». Φωτεινές προσωπικότητες, οι οποίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του παγκόσμιου πολιτισμού. Αγάπησαν πολύ την αρχαία ελληνική φιλολογία και φιλοσοφία. Υποδεικνύουν στους νέους την αρετή του Σωκράτη, του Αριστοτέλη, του Αριστείδη αλλά εφιστούν την προσοχή όπως «σοφώς εξ απάντων συλλέγοντας το χρήσιμον, φεύγοντες δι ‘εκάστου των βλάβων». Η παιδεία γι’ αυτούς είναι «τέχνη των τεχνών, επιστήμη επιστημών ... και των παρ’ ημίν αγαθών το πρώτον!» τονίζοντας «το Ελληνίζειν εστίν πολυσήμαντον» και «Πάσα μεν η ποίησις τω Ομήρω αρετής εστίν έπαινος» (Μ. Βασίλειος).

            Μας άφησαν ένα απέραντο συγγραφικό έργο στο οποίο διασώζεται όχι μόνο ο μοναδικός ελληνικός λόγος αλλά ολόκληρη η αρχαία μας κληρονομιά και ό,τι καλό είχε δημιουργήσει η αρχαιότητα.

            Οι τρεις ιεράρχες δεν ήταν μόνο θιασώτες του λόγου αλλά και ακάματοι εργάτες του έργου. Με πολλή αγάπη αγκάλιασαν τον πλησίον, τον αγάπησαν με καλοσύνη και στοργή και του έδιναν όλα για να τον ανακουφίσουν. Ίδρυσαν πλήθος εναγών ιδρυμάτων: νοσοκομεία, γηροκομεία, πτωχοκομεία. Η περίφημη και μοναδική «Βασιλειάδα» του Μεγάλου Βασιλείου στην Καισάρεια της Καπαδοκίας και το θαυμαστό φιλανθρωπικό έργο του Χρυσοστόμου στην Αντιόχεια και μετά στην Κωνσταντινούπολη αποτελούν πρωτοφανή και μοναδικά έργα στα ιστορικά χρονικά εκδήλωσης αγάπης και στοργής για τον πονεμένο άνθρωπο. Εφάρμοσαν κοινωνική πολιτική, που κανένα κράτος της Γης δεν μπόρεσε να εφαρμόσει.

            Οι μεγάλοι αυτοί Πατέρες δεν καλλιέργησαν στα πρόσωπά τους μόνο το πνεύμα αλλά και την αρετή, που βίωναν στην καθημερινή τους ζωή. Οι μητέρες τους ήταν φωτεινά παραδείγματα ευλάβειας και αυτοθυσίας, παραδείγματα για τις σημερινές μητέρες.

            Το μήνυμα των Τριών Ιεραρχών είναι απαραίτητο για να δούμε τον εαυτό μας, τους συνανθρώπους μας, το περιβάλλον, το Θεό, τα πάντα, στις πραγματικές τους διαστάσεις. Πρέπει να δώσουμε να καταλάβουν οι νέοι ότι υπάρχουν κι άλλες αξίες εκτός από την κατανάλωση και το χρήμα.

            Είναι μια ευκαιρία με την σημερινή γιορτή των ελληνικών γραμμάτων να στρέψουμε το βλέμμα μας σ’ αυτούς του μεγάλους «παιδαγωγούς της νεότητας». Οι Δάσκαλοι και οι καθηγητές να είναι λειτουργοί και οι μαθητές να ενσκήψουν και να μελετήσουν τα σοφά συγγράμματά τους με τις διαχρονικές αλήθειες, για να οπλιστούν και ν’ αντέξουν τη λαίλαπα της αλλοτριωμένης και αμοραλιστικής κοινωνίας μας, αν θέλουμε να διαφυλάξουμε την ελληνορθόδοξη παράδοσή μας στην οικογένεια και ν’ ανεβάσουμε την ποιότητα του ανθρώπου στον αστερισμό της δημιουργίας σ’ αυτόν τον βαθύρριζο τόπο.

Νίκος Ι. Κωστάρας