ΑΡΚΑΔΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ

JOHN P. ANTON (AΝΤΩΝΌΠΟΥΛΟΣ)


«…με το βλέμμα γυρισμένο προς το απέραντο πέλαγος της ωραιότητας και από το θέαμα εκείνου εμπνευσμένος, να γεννά πλήθος από ωραίους και υψηλούς λόγους και σκέψεις μέσα σ' έναν ανεξάντλητο πόθο πνευματικότητας, έως ότου, ενισχυμένος στο στάδιο αυτό και ωριμασμένος, αντικρύσει την επιστήμη εκείνη, την μία και μόνη, της μιας ωραιότητας…»

Διοτίμα Μαντίνεια, Πλάτωνα «Συμπόσιο»

JOHN P. ANTON (AΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ)

Distinguished Professor of Greek Philosophy and Culture - Ph. D. Columbia University - Eπίτιμος Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών 1992 - Επίτιμος Διδάκτωρ Παιδαγωγικής και Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Πατρών 2004 - Επίτιμος Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2005 - Επίτιμος Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2008 - Αντεπιστέλων Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Εκδήλωση προς τιμή του John Anton (Γ. Αντωνόπουλος) καθηγητή Πανεπιστημίου Ν. Φλόριδας την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου στον Παρνασσό Πλ. Καρύτση (Αίθουσα Παλαμά)

ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΤΥΦΛΩΝ

Με τα  μάτια της ψυχής    

Του Νίκου Ι. Κωστάρα

Η 15^η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα των Τυφλών ή Παγκόσμια Ημέρα του Λευκού Μπαστουνιού, που θεωρείται ο πιο πιστός φίλος του τυφλού. Ημέρα μνείας των δύσκολων συνθηκών που αντιμετωπίζουν οι τυφλοί, σ’ έναν κόσμο που δίνει όλο και λιγότερο χώρο στην ιδιαιτερότητα.

Ο Θουκυδίδης έλεγε ότι σε μια ευνομούμενη πολιτεία και ο πιο φτωχός και ο πιο άτυχος μπορεί να ελπίζει να πάει καλύτερα. Σε μια μη ευνομούμενη  πολιτεία και ο πιο   πλούσιος και ο πιο τυχερός φοβάται ότι θα τα χάσει όλα. Για πιο λόγο άραγε μια κοινωνία που λατρεύει το φως, που το ταυτίζει με τη ζωή έχει μια εμμονή με το θέμα της τυφλότητας; Γιατί οι αρχαίοι μάντεις, οι ήρωες  της αρχαιότητας  είναι συχνά τυφλοί; Αυτό είναι το θέμα της διατριβής της Ελευθερίας Μπερνιδάκη, «Η τυφλότητα  στον πολιτισμό του φωτός» που χαρακτηρίστηκε μια από τις καλύτερες του αιώνα. Γεννήθηκε στη Γωνιά του Ρεθύμνου Κρήτης. Τυφλώθηκε σε ηλικία τριών ετών από ατύχημα. Κι’ όμως σπούδασε, έμαθε το σύστημα μπρέϊλ στον οίκο τυφλών στην Καλλιθέα. Παντρεμένη με τρία παιδιά, γεμάτη αυτοπεποίθηση τονίζοντας «Δεν   έχω κανένα πρόβλημα, είμαι τυφλή».Με υποτροφία στις Η.Π.Α. πήρε μάστερ στην Κλασσική Φιλολογία και αναφέρει «Την κλασσική εποχή υπήρχε  επίγνωση ότι όλοι κάποτε θα πεθάνουμε. Έτσι αυτός  ο πολιτισμός έλεγε ότι πρέπει να είμαστε φιλόξενοι, να αναζητούμε τη χαρά της ζωής, να είμαστε συνάνθρωποι». Εχει τιμηθεί με βραβεία από την Ακαδημία Αθηνών, το Υπουργείο Πολιτισμού, το ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης και εδώ και δώδεκα χρόνια διδάσκει στο Deree Κλασσική Φιλολογία. Διετέλεσε Βουλευτής Επικρατείας στην Ελληνική Βουλή και Πρόεδρος της Ειδικής Διακομματικής Επιτροπής που υποστηρίζει ότι «η αναγνώριση της γραφής Μπρέϊλ αποτελεί ένα βασικό βήμα για την άρση των διακρίσεων που υφίστανται οι τυφλοί σε όλο το φάσμα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής τους».

Από τους 22.000 τυφλούς στη χώρα μας περίπου 3.000 έως 5.000 από αυτούς ξέρουν να διαβάζουν και να γράφουν τη γραφή μπρέϊλ.

Πρωτεργάτης της μεγάλης εκστρατείας για την εκπαίδευση  των τυφλών στις Η.Π.Α. ήταν ο Ηπειρώτης Μιχάλης Ανάγνου (1837-1906).

Μπροστά μου όμως παρουσιάζεται η αισιόδοξη μορφή της διάσημης τυφλής    και κωφάλαλης Αμερικανίδας ΕΛΕΝ ΚΕΛΕΡ (1850-1968). Ένα σύμβολο της κακής μοίρας και συνάμα της απέραντης  θέλησης, που νίκησε αυτή τη μοίρα και έκανε το αδιαπέραστο σκοτάδι φως χαρωπό, τη νεκρική σιωπή χαρούμενο τραγούδι, την ανείπωτη δυστυχία ευφροσύνη και ευτυχία. Την Ελεν Κέλερ που έλεγε «Βρήκα τη ζωή τόσο όμορφη» και στο γραφείο της βρισκόταν ένα μετάλλιο με τον μεγάλο Όμηρο, για να μπορεί να το πιάνει εύκολα και να αγγίζει το θείο πρόσωπό του τονίζοντας «Αυτά τα τυφλά μάτια ψάχνουν να βρουν το φως και τους γαλάζιους ουρανούς της αγαπημένης μου Ελλάδος».

Δεν ήταν μόνο ο θείος Όμηρος, ο μάντης Κάλχας, ή ο Τειρεσίας, ή ο Δημόδοκος που πιστεύεται ότι ήταν τυφλοί. Ήταν η ίδια η Δικαιοσύνη, η Θεία Δίκη, που έπρεπε να φαίνεται χωρίς φως για να μπορεί να αποδίδει  σωστότερα το δίκαιο. Από αυτό ορμώμενοι και οι σύγχρονοι δένουν τα μάτια της Δικαιοσύνης, ευελπιστούντες καλύτερα αποτελέσματα.

Έτσι στην Αγγλία, τοποθετήθηκε ως Υπουργός Δικαιοσύνης ο Ντέϊβιντ Μπλάνκετ, που αμφέβαλαν αρκετοί  πως  ένας τυφλός θα σταθεί  στο ύψος του δύσκολου έργου του. Τα γεγονότα τους διέψευσαν. Η κρίση του τυφλο΄΄υ Ντέϊβιντ Μπλάνκετ ήταν ακριβοδίκαιη και αλάνθαστη.

Στις 25 Μαρτίου 2001 σε ηλικία 32 ετών ο Έρικ Βαϊενμάγιερ έγινε ο πρώτος τυφλός που ανέβηκε στην κορυφή του υψηλότερου όρους, το Έβερεστ. Ακόμη ανέβηκε και τα υπόλοιπα επτά υψηλότερα βουνά του πλανήτη (Ακουκάγκουα και Κιλιμάντζαρο).

Καμαρώνω τη δραστηριότητα  του τυφλού Μάνου Καπουνιάρη, που στα δεκαπέντε του χρόνια τυφλώθηκε από γερμανική νάρκη και από τότε ανοίγοντας τα μάτια της ψυχής του όχι μόνο κέρδισε τον αγώνα της ζωής σπουδάζοντας κλασσική και βυζαντινή μουσική και εργαζόμενος ως τηλεφωνητής στο Λαϊκό Νοσοκομείο. Νυμφεύτηκε την εύπορη κοινωνική λειτουργό Σοφία Κρητικού και απέκτησαν και εγγόνια. Πολλές τιμητικές διακρίσεις του έχουν δοθεί από διάφορους φορείς για το πνευματικό  του έργο του, προς τους δυστυχισμένους με την αποστολή ηχογραφημένων μηνυμάτων, που αφορούν την ψυχολογία των νέων, την οικογένεια, τις σχέσεις των συζύγων κ.α. Τονίζοντας «Πολλές φορές τυφλός δεν είναι εκείνος που δεν έχει μάτια, πραγματικά τυφλός είναι εκείνος που έχει  μάτια αλλά δεν βλέπει σωστά» και  όπως έγραφε  ο Εξυπερύ «Για να δεις πραγματικότητες πέρα από αυτά που βλέπεις με τα σωματικά μάτια πρέπει να δεις με τα μάτια της ψυχής». Και η Μαρία Τερέζα Λιούζο ποιήτρια της 3^ης χιλιετίας στην Ιταλία, τονίζει: Μόνο τα μάτια της ψυχής και της αθωότητας έχουν την κατάλληλη όραση!

Να μην ξεχάσω το «Μπραΐλιον Σύστημα» ανευρέθη από τον Γάλλο Λουδοβίκο Μπράιλ, ο οποίος τυφλώθηκε εξ’ απροσεξίας του πατρός του σε ηλικία 3 ετών (1806.

Ο Αιγύπτιος Τάχα Χαουσεΐν Πασάς, εκ γενετής τυφλός, καθηγητής Φιλοσοφίας διετέλεσε και Υπουργός Παιδείας της Αιγύπτου και ανεκηρύχθη επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών (1952). Ο διάσημος τυφλός πιανίστας Γ. Θέμελης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια και διέπρεψε στην Αθήνα. Στα 200 χρόνια του Σοπέν οι Βρετανοί τον κάλεσαν να τιμήσει την εκδήλωση.

Ο τυφλός γερμανός Βάλτερ Άντρακλ, καθηγητής του Πανεπιστημίου Λειψίας σκοτώθηκε από ένα βομβαρδισμό στο Β’  Παγκόσμιο Πόλεμο.

Γνώρισα τον πρόεδρο του Φάρου Τυφλών στην Καλλιθέα, του Ηπειρώτη Κώστα Κολόκα με την άξια σύντροφό του Κατερίνα, αμφότεροι τυφλοί, που πρόσφατα έγινε παππούς από τη μοναχοκόρη του Λαμπρινή. Αθόρυβα εκτελούν την αποστολή τους. Ένα αισιόδοξο ζευγάρι που εκπέμπει αισιοδοξία για την ομορφιά της ζωής, την πίστη στο Θεό και τις αιώνιες αξίες.

Όπως τον τυφλό γλύπτη Πέτρο Ρουκουτάκη και τη σύζυγό του για τη δύναμη που άντλησαν ο ένας από τον άλλο, την αισιοδοξία τους για τη ζωή, την οικογένεια που δημιούργησαν, τα δυο τους παιδιά, που δεν έχουν δει ποτέ.

Μου γνώρισε  τον τυφλό Γιάννη Βαρδακατσάνη από τη Ζάκυνθο, Πρόεδρο της Γενικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος και Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού φόρουμ αναπήρων της Ευρώπης.

Επίσης τον τυφλό Ηλία Μαριόλα από την Επίδαυρο, απόφοιτο της Νομικής Σχολής του  Πανεπιστημίου Αθηνών, γνωστό ποιητή βραβευθέντα από την Ακαδημία Αθηνών και Πρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών Ελλάδος.

Καθώς και τον τυφλό δικηγόρο Παναγιώτη Κουρουμπλή διατελέσαντα  βουλευτή Αιτωλοακαρνανίας για δύο τετραετίες, συμβάλλοντας με τους αγώνες του στην επίλυση σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία.

Μπροστά μου παρελαύνει η λεβεντόκορμη μορφή του φίλου μου Μαρουσιώτη και συμπατριώτη μου Αρκάδα, του δραστήριου πτέραρχου Αθανάσιου Ζώγα, που τυφλώθηκε εν υπηρεσία στα 22 χρόνια του και αγωνίστηκε για την εισαγωγή των τυφλών στα Πανεπιστήμια. Πήρε Υποτροφία στην Αμερική. Έγινε και παππούς.

Επίσης τον νεώτερο Αρκάδα Γιάννη Καλίτση που στέλνει μηνύματα στους ναυτικούς και τον Απόδημο Ελληνισμό από την φωνή της Ελλάδος στην ΕΡΑ5. Και μην ξεχάσω τιμητικά να αναφέρω και τον θείο μου Γιώργο Α. Κωστάρα, τον τραγουδιστή με το παρατσούκλι ο στραβός, τον «Δημόδοκο» του χωριού μου Κακουραίϊκα.

Ακόμη ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός μαζεύει λέξεις και εκφράσεις λαϊκές και ακούει με αγαλλίαση τους στίχους ενός τυφλού λαϊκού τραγουδιστή του Νικολάου Κοκονδρή. Πλησιάζει με ενθουσιασμό τον τυφλό λαϊκό λυράρη ο οποίος θα του δείξει τον δρόμο, που οδηγεί στις πλούσιες και καθάριες πηγές της λαϊκής παράδοσης.

Επίσης καμαρώνω το βραβευμένο τυφλό ποιητή της Νομικής Σχολής Αθηνών Μανώλη Τσιτσιριδάκη από τα Χανιά που θέλει να γίνει και ένας πετυχημένος ιστορικός ερευνητής. Το 2007 βραβεύτηκε από το Φάρο Τυφλών ως αριστούχος τυφλός απόφοιτος λυκείου.

Τελευταία επισκέφτηκα τη Λασκαρίδειο Στέγη Τυφλών στο Μαρούσι όπου οι αόματες οικότροφοι φανερώνουν με τα μάτια της ψυχής το περίσσευμα της Αγάπης. Μια προσγείωση σε μια όαση αγάπης και ζεστασιάς από τις ευγενικές οικοτρόφους ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει, το αντίθετο από εμάς. Εμείς είχαμε τα φυσικά μάτια μας αλλά δεν είχαμε τα μάτια της ψυχής καθότι τα έχει διαβρώσει η καταναλωτική αλλοτριωμένη κοινωνία με τη συνδρομή των Μέσων Μαζικής Εξαπάτησης. Και αυτό το καταμαρτυρούν τα «Θέματα» που μας προβάλλουν. Διασκέδαση χωρίς αγάπη μέσα σ’ ένα επίπλαστο και διεφθαρμένο τηλεοπτικό θόρυβο υποβαθμίζοντας τις Ελληνοχριστιανικές παραδόσεις.

Αυτά τα συναισθήματα μου ήρθαν την ώρα που τ’ αυτιά μου γαλήνευαν από τους ύμνους της παιδικής χορωδίας της κας Σκιαδά με τα αξέχαστα τραγούδια της τυφλής Μαριάνας Χατζοπούλου.

Πολλές δραστηριότητες ψυχομένων τυφλών θα μπορούσα να αραδιάσω για να προβάλλω τις ανθρώπινες δυνατότητες. Αυτά ας αναλογιστούν και προβληματιστούν οι λεβεντονιοί και οι λεβεντοκοπέλλες μας, που είναι απογοητευμένοι και στρέφονται στα ναρκωτικά αντί να ανηφορίζουν αρτιμελείς στον αστερισμό της δημιουργίας. Κι’ εμείς ας ξεφύγουμε από το σκοτάδι και την ηττοπάθεια για να ατενίσουμε το Φως Εκείνου με τα μηνύματα αγάπης και συμπαράστασης στους συνανθρώπους μας. Έτσι θυμήθηκα το διαχρονικό ποίημα του ποιητή Ι.Πολέμη: «Ο ΤΥΦΛΟΣ ΠΡΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ» για να  μας προβληματίσει από τη δίνη  του κενού και της τυφλότητας.

Πως; Συ που μου ‘δωσες το φως, Εσένα πλάνο λένε;

Κι ήταν γραφτό στα μάτια μου να βλέπουν για να κλαίνε;

Τι να τα κάνω και της γης και τ’ ουρανού τα κάλλη;

Πάρε το φως που μου ‘δωσες και τύφλωσέ με πάλι!

Νικ. Ι. Κωστάρας

Αρκαδικό Βήμα: "Ο καπετάν- Νίκος Κωστάρας - ΕΝΑΣ ΓΝΗΣΙΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗΣ του Γιάννη Ανδρικόπουλου

Δείτε όλες τις σελίδες της εφημερίδας στο:
http://arkadikes-selides.blogspot.gr/
email:  kepeme@gmail.com

Κατάθλιψη - Το άλγος της ψυχής

Του ΝΙΚΟΥ Ι. ΚΩΣΤΑΡΑ

«Κοιλάς κλαυθμώνων είναι η ζωή και δίκην εκκρεμούς κινείται μεταξύ θλίψεων και οδύνας» (ΣΟΠΕΝΑΟΥΕΡ)

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ψυχικής υγείας που καθιερώθηκε στις 10 Οκτωβρίου, η κατάθλιψη είναι η αρρώστια της εποχής μας.

Στο κατώφλι του 21ου αιώνα στο μεταίχμιο μεταξύ εικονικής πραγματικότητας και πλασματι­κής ζωής, στην καταναλωτική κοινωνία, η κατάθλιψη ντύνεται τα σκούρα της γοητείας χρώματα. Ο σύγχρονος άν­θρωπος αρνήθηκε το Θεό, απέρριψε την προσωπική αναζήτηση του βάθους της ζωής και βυθίστηκε στην ανία και την α­πελπισία. Γιατί στις σύγχρονες κοινω­νίες ο άνθρωπος κέρδισε το τεχνολογι­κό σύστημα, απώλεσε όμως την... «ψυ­χή» του, την ψυχική ωραιότητα. Μάλι­στα η φοβερότερη ασθένεια των καιρών μας είναι ο μαρασμός της ψυχής. Το άλ­γος της ψυχής. Η κατάθλιψη. Μια μάστι­γα στη στροφή του αιώνα. Γεννήθηκε μαζί με τον άνθρωπο η θλίψη ή είναι αρ­ρώστια της εποχής,. Η κατάθλιψη δεν εί­ναι σίγουρα, καινόν υπό τον ήλιον. Εί­ναι όμως το διαρκώς επανερχόμενον κενόν υπό τον ήλιον. Κάθε γενιά φαίνε­ται να έχει την κατάθλιψη που της αξί­ζει. Τι είναι κατάθλιψη;

Από τον καιρό του Ιπποκράτη, που την ονόμασε μελαγχολία ως τις μέρες μας, έχουν γίνει αμέτρητες προσπάθει­ες να ταξινομηθεί η κατάθλιψη «Κατά­θλιψη είναι η παθολογική κατάσταση που εκδηλώνεται με αισθήματα βαθιάς απογοήτευσης και απαισιοδοξίας για τη ζωή,, υποτίμηση της προσωπικής αξίας του πάσχοντος και μείωση των δραστη­ριοτήτων του» (Λεξικό καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη). Γι’ αυτό ο Ιπποκράτης έλεγε: «Οι άνθρωποι θα ‘πρεπε να γνωρίζουν ότι μόνο από το μυαλό προέρχονται οι χαρές, οι απολαύσεις, το γέλιο και τα παιχνίδια, η λύπη, η μελαγχολία και ο θρήνος».

Η Ελληνική μυθολογία την χάρισε στην Περσεφόνη, την κόρη της θεάς Δήμητρας, αφού την έκανε σύζυγο του ο Πλούτων, ο Θεός του Άδη. Όπως και την κατάθλιψη του Βελλερεφόντη, που περιπλανιέται στο κενό, μακριά από τους θεούς, μακριά από τους ανθρώπους σε μια έρημο δίχως όρια (Ιλιάς Ζ’ 200-203). Στην Αγία Γραφή περιγράφεται κλασσικό το παράδειγμα της κατάθλι­ψης, η περίπτωση του βασιλιά Σαούλ τον οποίο προσπαθούσε να ψυχαγωγή­σει και ν' ανακουφίσει ο Δαυίδ με την κι­θάρα του και τα τραγούδια του. Ενώ αρ­γότερα στην ίδια ασθένεια περιπίπτει και ο ίδιος ο Δαυίδ ανακράζοντας: «Για­τί είσαι γεμάτη λύπη, ω ψυχή μου; Γιατί με συγκλονίζεις ολόκληρο και με βυθί­ζεις στη μελαγχολία και στον πόνο;» (Ψαλμ. 41). Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης.

«Η ζωή είναι απέραντος πόνος. Οι άνθρωποι είναι αξιολύπητοι». Αυτό εί­ναι το απόσταγμα από την «κάθοδο» της κόρης του Ινδού Θεού Ίντρα στη γη, όπου την έστειλε ο πατέρας της να γνωρίσει τη ζωή και τους ανθρώπους. Από την πρώτη ώρα των αιώνων, ό­που οι άνθρωποι ζουν, δρουν, σκέφτο­νται και γράφουν, δεν παύουν να οδύ­ρονται για το βιοτικό πόνο - που τον προκαλούν οι ίδιοι στους άλλους και τον εαυτό τους. Και τούτος είναι ο πό­νος ο βαρύτερος: «Πιότερος ο πόνος θλίβει αν φανεί πως τον διάλεξες ο ί­διος». «Των δε πημονών μάλιστα λυπούσ' αι φανώσιν αυθαίρετοι» θα πει ο εξάγγελος στον Οιδίποδα Τύραννο (Σοφοκλής Οιδίπους Τύραννος, στ. 1230). Ο Ηγησίας (30ς π.Χ.) υπήρξε ο πρώτος φιλόσοφος της απαισιοδοξίας: «Την ευδαιμονίαν όλως αδύνατον είναι το μεν γαρ σώμα πολλών αναπεπλήσθαι παθημάτων την δε ψυχήν συμπαθείν τω σώματι και ταράττεσθαι, την δε τύχην πολλά των κατ’ ελπίδα κωλύειν» (Διογένης Λαέρτιος, 11, 94). Και ο Αρτουρ Σοπενάουρ, ο φιλόσο­φος της απαισιοδοξίας τονίζει: «Η αν­θρώπινη ζωή κυμαίνεται σαν το εκκρε­μές ενός ρολογιού, ανάμεσα στη λύπη και την πλήξη που αποτελούν τα δύο α­κραία στοιχεία της». Η κατάθλιψη προ­σβάλλει το κεντρικότερο και σπουδαιό­τερο όργανο του ανθρώπου. Την καρδιά της ψυχής του. Ο Άγιος Νείλος παρο­μοιάζει την κατάθλιψη με σκουλήκι, που κατατρώγει την καρδιά του ανθρώπου λέγοντας «λύπη σκώληξ καρδίας- και συνεχίζει "όταν η κατάθλιψη καταλάβει την ψυχή του ανθρώπου παραλύει τη ζωντάνια της, την υπομονή της και την σκοτεινιάζει. Η κατάθλιψις είναι εμπό­διο για κάθε κατόρθωμα» (Migne 79).

Και ο Άγιος Κασσιανός τονίζει «με την κατάθλιψη ο άνθρωπος απομακρύνε­ται από κάθε καλή συναναστροφή, επι­διώκει τη μόνωση και καταντάει στην α­πόγνωση», παίρνοντας χάπια ευτυχίας. Υπολογίζεται ότι δέκα εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν πάρει prosac. «Τα προβλήματα του αλκοολισμού και της εξάρτισης από τα ναρκωτικά έχουν σχέση με την κατάθλιψη. Συχνά η αναζήτηση της ευφορίας αρχίζει σα μια φυγή από την κατάπτωση που νιώθουμε» (Νάθαν Κλάιν - γιατρός). Την κατάθλιψη χαρακτηρίζει κυρίως το συναίσθημα της λύπης, αλλά χαρα­κτηριστικά είναι άγχος και φόβος, συ­ναισθήματα ενοχής και τύψεις, θυμός, μίσος, ανία και κούραση, απογοήτευση, απελπισία, απόγνωση - συναισθήματα που δηλώνουν ψυχικό πόνο και απαισιο­δοξία. Γενικά μπορούμε να τα χαρακτη­ρίσουμε ως συναισθήματα δυσφορίας με αρνητικά συμπτώματα: αϋπνία, δυ­σπεψία, δυσκοιλιότητα, ανορεξία, ψυ­χοκινητική διέγερση και ελάττωση της ενεργητικότητας. Η κατάθλιψη είναι πο­λύ διαδεδομένη ασθένεια στην εποχή μας σύμφωνα με παρατηρήσεις των σύγχρονων γιατρών. Μάλιστα κρύβεται συχνά πίσω από σωματικά συμπτώματα (συγκεκαλυμμένες καταθλίψεις).

Η ύπαρξη των απωθημένων ορμών, ενοχών μπορεί να καταλήξει σε ψυχο­σωματικές αρρώστιες. Αν αντί την πάλη διαλέξουμε τη νάρκωση δημιουργού­νται μέσα μας νευρωτικές καταστάσεις που για να θεραπευτούν απαιτείται επι­στημονική επέμβαση. Στην εποχή μας η κατάθλιψη σαν μεταδοτική αρρώστια σε χιλιάδες ανθρώπους βρίσκεται μέσα στα 8 συχνότερα νοσήματα (καρκίνος, καρδιοπάθεια, διαβήτης, εγκεφαλικά, υ­πέρταση, αναπνευστικά και AIDS). Δια­πιστώθηκε από μελέτη της παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (2000) ότι το 21,3% πάσχουν από κατάθλιψη και διαταραχή γενικού άγχους. Η νόσος κρύβεται συ­χνά πίσω από σωματικά συμπτώματα και χρόνια άλγη.

Από ψυχικές διαταραχές και κατάθλι­ψη υποφέρουν ένα στα δέκα παιδιά στην Ελλάδα με βάση στοιχεία που παρουσίασε ο αναπληρωτής καθηγητής παιδο­ψυχιατρικής Ιωάν. Τσιάνης. Ήδη τριακόσιες χιλιάδες ελ­ληνόπουλα παρου­σιάζουν κατάθλιψη, κατάσταση για την οποία ευθύνονται ψυχοκοινωνικοί και βιολογικοί παράγο­ντες και από τον τρόπο συμπεριφο­ράς του συγγενι­κού περιβάλλοντος αλλά κι έλλειψη ε­πικοινωνίας μεταξύ γονέων και παι­διών. Αλίμονο στα παιδιά του 21αιώνα που οι γονείς δεν φρόντισαν να τα μάθουν στις κα­κουχίες και στις α­ντίξοες περιστά­σεις. Αργά ή γρή­γορα θα πάθουν άγχος, μελαγχο­λία, κατάθλιψη. Έξι εκατομμύρια παιδιά και τρία εκατομμύρια έφηβοι πάσχουν από κατάθλιψη, άγχος και άλλες ψυχικές διαταραχές στις Η.Π.Α., όπου το prosac χορηγείται και σε επτάχρονα παιδιά.

Ακόμη 5% των εφήβων κοριτσιών αντιμετωπίζει πρό­βλημα ψυχογε­νούς ανορεξίας, ι­σοδύναμης της κα­τάθλιψης. Μια λεβεντοκοπέλλα, σπουδάστρια της Γυμναστικής Ακα­δημίας μου εκμυστηρεύτηκε ότι στην Ακαδημία υποβόσκει η κατάθλιψη. Από κει συμπεραίνει κανείς τι γίνεται στις άλλες σχολές. Κα­τάθλιψη στα νιάτα δημιουργίας από α­βέβαιο μέλλον και συναισθηματική απο­μόνωση. «Η ανησυχία θα ‘πρεπε να μας οδηγεί σε δράση κι όχι στην κατάθλιψη» (Κάρεν Χόρνεϋ – ψυχαναλύτρια).

Ο καταθλιπτικός αντιλαμβάνεται τον κόσμο χωρίς ευχαρίστηση με παραμορ­φωτικό φακό. Ζει σε μια εναλλαγή αϋ­πνιών και υπνηλιών, ανορεξίας και βου­λιμίας, υπερέντασης και απραξίας. Νιώ­θει άχρηστος, ανάξιος. Δυστυχώς ζού­με σε μια εποχή προϊούσης παρακμής με την αναβίωση του Καρυωτακισμού. Για τον Κώστα Καριωτάκη πόνος και ζωή σήμαιναν το ίδιο πράγμα. Όπως και σ ποιητής Ν, Καρούζος έλεγε: «Την θέ­λω εγώ την απελπισία μου, δεν την αλ­λάζω με θαλπωρή άλλη». «Καλημέρα θλίψη», την καλωσορίζει φιλικά η Φραν­σουά Σαγκάν. «Συννεφιασμένη Κυρια­κή, μοιάζεις με την καρδιά μου», τρα­γουδάει ο αξέχαστος Τσιτσάνης. «Ο νους ζει στο δικό του κόσμο και μόνος του μπορεί να μετατρέψει την κόλαση σε παράδεισο και τον παράδεισο σε κόλαση. Κι αν ο άνθρωπος παθαίνει κατάθλιψη, σ’ αυτό φταίει που λείπει από μέσα ο Θεός δηλ. μια πίστη, ένα ιδανικό, ένας σκοπός της ζωής», τονίζει ο ψυχαναλυτής Βίκτωρ Φλανκλ.

Ο Κομφούκιος τόνιζε: Αλη­θινά γενναίος είναι αυτός που δεν α­πελπίζεται ποτέ. Και ο δικός μας ακαδημαϊκός Μενέλαος Παλλάντιος συνιστά: Μην απελπίζεσαι πίσω από τα σύννεφα, πάντα κάποιος ήλιος περιμένει. Υπάρχει πάντα ομορφιά στη ζωή αρκεί να θελή­σεις να τη δεις. «Η τελευταία και ορι­στική νίκη του Διαβόλου είναι όταν σπείρει σε μια ψυχή την απαισιοδοξία και την απόγνωση» (Ιωάννης Χρυσό­στομος).

Και κλείνω με την Ντενίζ Λεγκύ, γαλλίδα χωρίς πόδια και χέρια. «Βοήθη­σε τον εαυτό σου. Ο ουρανός θα σε βοηθήσει. Ο πόνος μας βοηθάει ν' ανα­καλύψουμε μέσα μας άγνωστες δυνά­μεις που βρίσκονται σε λανθασμένη κα­τάσταση. Πόνος, ξύπνημα κι ανάσταση ζωής». Χωρίς ν' αναφέρω τον νομπελί­στα φυσικό με την αναπηρική καρέκλα, Στήβεν Χώκινγκ, αλλά και τη διάσημη τυφλή και κωφάλαλη Έλεν Κέλλερ που έλεγε «βρήκα τη ζωή τόσο όμορφη".

Ν. Ι. Κωστάρας

Kαθέλκηση στις 12/9/12 του νεότευκτου FIGALIA PRUDENCE. Καλοτάξιδο

Στη Ρόζη Πιπιλή (σύζυγος Θ. Παπαπετρόπουλου από τη Βάχλια Γορτυνίας), άξια τιμωνιέρισα της Plutofylax.

Συγχαρητήρια για την καθέλκυση στις 12/9/12 του νεότευκτου FIGALIA PRUDENCE. Καλοτάξιδο, προσοδοφόρο, με τη γαλανόλευκη να κυματίζει στην πρύμνη του προς όφελος της Ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας. Και για πολλά χρόνια να το καμαρώνει ο μέντορας (καπταν) Γιάννης Πιπιλής.

Με εγκάρδιες ευχές από τον Καπετάν Νικόλα Κωστάρα.

Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Του Νίκου Ι. Κωστάρα

Στις 14 Σεπτεμβρίου γιορτάζουμε την παγκόσμια ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Ο Τίμιος Σταυρός είναι το ιερό σύμβολο της χριστιανικής θρησκείας αλλά και το καθημερινό βίωμα των χριστιανών. Ο Σταυρός είναι η Εικόνα του Εσταυρωμένου Χριστού. Εσταυρώθει ο Ιησούς Χριστός ουχί ως κακούργος και ουχί ως Θεός αλλ’ ως άνθρωπος. Δεν διέπραξεν έγκλημα αλλά επωμίσθη τις αμαρτίες των ανθρώπων για να τους λυτρώσει με τον θάνατον και την Ανάστασή Του.   Είναι η πληγή που λύνει τις ποινές των ανθρώπων, πόνος που μεταδίδει τη ζωή, «φυσίζωος αλγηδών». Ο ματωμένος Σταυρός του Κυρίου έγινε από όργανα τιμωρίας, όργανο σωτηρίας. «Ου γαρ έτι καταδίκης εστί τιμωρία αλλά τρόπαιον εδείχθη ημίν σωτηρίας» λέει ένα τροπάριο. Όπως γράφει ο ιερός Χρυσόστομος: «αυτό το καταραμένο και αποτρόπαιο σύμβολο της χειρότερης τιμωρίας, τώρα έχει γίνει ποθητό και αξιαγάπητο». Το αντικείμενο της αισχύνης έγινε η δόξα της εκκλησίας.  Της κατάρας το σύμβολο έγινε «αράς της αρχαίας λύτρον». «Χαράς σημείον», «ζωής ταμείον», «νικοποιόν όπλον». Όργανο θυσίας σωτηρίας, χαράς, αγιασμού και χάριτος. Έχει γίνει «όπλον ειρήνης, αήτητον τρόπαιον».

            Σταυρός! Το ακατάλυτο σύμβολο της θυσίας και το μέτρο της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο. Πάνω στο ξύλο του Σταυρού, μαζί με το πανάχραντο σώμα Του, ο Κύριος κάρφωσε τις αμαρτίες μας. «Σταυρός υψούται σήμερον και κόσμος αγιάζεται». Η Εκκλησία ιδρύθηκε με το Σταυρό του Ενός και συνεχίζεται με το σταυρό όλων μας. «Όσα ο Ιησούς εδίδαξε με το Ευαγγέλιο σε τρία χρόνια τα ανακεφαλαιώνει πάνω στο Σταυρό σε τρεις ώρες», τονίζει ο Άγιος Αυγουστίνος. Ο Σταυρός είναι το σημείο της καταλλαγής και συμφιλίωσης με το Θεό.

            Ένας Αγιορίτης τονίζει: «Πριν σου στείλει ο Θεός το σταυρό που σηκώνεις, τον κοίταξε με τα πάνσοφα μάτια του, τον εξέτασε με τη θεία λογική Του, τον έλεγξε με την ατελείωτη δικαιοσύνη Του, τον θέρμανε στην γεμάτη αγάπη καρδιά Του, τον ζύγισε καλά με τα στοργικά Του χέρια μη τυχόν και πέσει βαρύτερος απ’ όσο μπορείς να σηκώσεις. Και αφού υπελόγισε το θάρρος σου, τον ευλόγησε, και τον απέθεσε στους ώμους σου. Μπορείς να τον σηκώσεις! Κράτησέ τον κι ανέβαινε από το Γολγοθά προς την Ανάσταση».

            Ο Εσταυρωμένος αγαπά τον παραπλανημένο άνθρωπο, θέλει την ευτυχία του και ανεβαίνει στον Γολγοθά για την σωτηρία του. Από εκεί, με τον ιδρώτα της μεγάλης αγωνίας και το θείο αίμα των πληγών του εκπληρώνει το έσχατο χρέος για την αλήθεια, την αγάπη και τη δικαιοσύνη όλου του κόσμου. Ο Σταυρός είναι η σταυρωμένη αγάπη.

            «Ολόκληρος ο Χριστιανικός πολιτισμός θεμελιώθηκε στη θανάσιμη αγωνία ενός Εσταυρωμένου (Χρ. Μαλεβίτσης). Μονάχα μάτια γεμάτα δάκρυα κι αγνές ψυχές μπορούν να ατενίσουν τον Ιησού, που ύψωσε σε αντικείμενο λατρείας την αμαρτωλή ανθρωπότητα. Ο Ιησούς είναι ο μόνος στον κόσμο που μίλησε από τη μεριά του θύματος του κόσμου τούτου. «Ο Σταυρωμένος Χριστός είναι ο Σταυρωμένος άρτιος άνθρωπος» (Ν. Καζαντζάκης). Για να μπορέσεις να πλησιάσεις τον Εσταυρωμένο, ο καλύτερος και ασφαλέστερος τρόπος είναι να σηκώσεις πάνω στους ώμους σου τον πονεμένο άνθρωπο. Είναι το μόνο φορτίο, που ξαλαφρώνει τον αχθοφόρο και τον ανυψώνει στο Θεό. Ο Εσταυρωμένος λύτρωσε τους ανθρώπους. «Ο Χριστός θα αγωνιά πάνω στο Σταυρό ως τη συντέλεια της Ιστορίας. Δεν πρέπει να κοιμηθούμε όλο αυτό το διάστημα» γράφει ο Πασκάλ. Πάνω σ’ αυτό το ξύλο της ατίμωσης με αδημονία και αγριότητα σταυρώθηκε το πολυτιμότερο συστατικό της ζωής και της μοίρας μας, η αγάπη.

            Σήμερα ο Χριστός ξανασταυρώνεται σαν την αλήθεια. Το κύριο χαρακτηριστικό της διαφθοράς είναι ο εξοβελισμός της αλήθειας. Και αυτοί που λένε την αλήθεια σταυρώνονται ... ώστε να φτάσουμε στις προβλέψεις του Γκαίτε: «Βλέπω να έρχεται ο καιρός, που ο Θεός δεν θα βρίσκει καμιά χαρά στην ανθρωπότητα. Θα πρέπει πάλι να τα συντρίψει όλα, για να ανανεώσει τη δημιουργία». Στην απελπισία του κόσμου ο Σταυρός του Χριστού και ο επ’ αυτού Εσταυρωμένος είναι ο φάρος της Ελπίδας.

Νίκος Ι. Κωστάρας

Τον Δεκαπενταύγουστο είναι το πανηγύρι της Ρωμιοσύνης. Το δεύτερο Πάσχα των Ελλήνων.

Μάνα Παναγιά

Του Νίκου Ι. Κωστάρα

Τον Δεκαπενταύγουστο είναι το πανηγύρι της Ρωμιοσύνης. Το δεύτερο Πάσχα των Ελλήνων. Τιμάται η Μητέρα του Χριστού, η Παναγιά των Ελλήνων, η Μάνα Παναγιά, η ελπίδα κάθε απελπισμένου. Είναι η Παναγιά Μάνα του, που εκφράζεται μέσα στην καθη­μερινότητα από την κάθε μάνα, η οποία στον δικό της μικρόκοσμο γίνεται η καθημε­ρινή κλίμακα ανυψώσεως του δικού του δημιουργήματος. Η Μάνα Παναγιά είναι το πα­ντοτινό σκαλοπάτι που πατάει ο άνθρωπος για να βρει τον κατ' εικόνα δημιουργό του. Η Παναγία είναι η κλίμακα ανάμεσα από γη και ουρανό, που σώζει τον άνθρωπο. Η απλή μά­να γίνεται και αυτή το σκαλοπάτι για το παι­δί της, με στόχο την επίγεια και επουράνια α­ναζήτηση, που η ίδια καλλιεργεί στο δημι­ούργημα της. Η Θεοτόκος είναι η θνητή γυναίκα-μάνα, μια γυναίκα σαν όλες τις άλλες,που είχε όμως το προνόμιο να γεννήσει έναν Θεό. Η Μάνα του Χριστού καθημερινά μεσι­τεύει, βοηθάει, συμπαρίσταται, συμβουλεύει, μοιράζει αγάπη, στηρίζει τον απελπισμένο. Και όλα αυτά χωρίς να έχει πει έστω και λέ­ξη. Η σιωπή της Παναγιάς είναι ο λαμπρότε­ρος χρυσός μέσα στο θησαυροφυλάκιο της Ορθοδοξίας.

Στη «Μάνα Παναγιά» απευθυνόμαστε και ζητούμε τη βοήθεια Της στις δύσκολες στιγμές της ζωής μας. Οι πιστοί προστρέχουν στην κοινή τους Μητέρα. Η Αγία Μορφή της είναι αστείρευτη πηγή ελπίδας. Η γιορτή της Παναγίας είναι το λατρευτικό πρόσωπο της Ορθοδοξίας, αλλά και η σκέπη του έθνους, η υπερμάχος στρατηγός. Οι Έλληνες προσκυ­νούν την Παναγία, η οποία ανά τους αιώνες τους προστατεύει. Η λατρεία της Παναγιάς είναι πάρα πολύ ισχυρό στην πατρίδα μας. Όλη η Ελλάδα, χωρίς υπερβολή, εορτάζει την ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η Ελλά­δα προσκυνά τη Μάνα Παναγιά. Είναι η Πα­ναγιά των Ελλήνων,, η Παναγιά των παραδό­σεων, των ομογενών μας και των ναυτικών μας, συνδεδεμένη στενά με την πίστη μας. Και ή Πλατυτέρα των ουρανών ανοίγει την αγκαλιά της σε όλους τους Έλληνες και προσφέρει ελπίδα σε κάθε έναν που την έχει α­νάγκη. Δεκάδες ύμνοι, τραγούδια και ποιή­ματα έχουν γραφτεί για χάρη Της, αποτυπώ­νονται την αγάπη του λαού. Ως διαχρονικό σύμμαχο αγνότητας, αποτελεί εδώ και. αιώνες πηγή έμπνευσης για ποιητές και υμνωδούς της Ορθοδοξίας σε κάθε γωνιά της γης,

Ως μητέρα του Θεού γίνεται μητέρα ολόκλήρου του ανθρωπίνου γένους και μεσίτρια προς τον Υιόν της για τη σωτηρία ό­λων μας. Η Μάνα Παναγιά μοιράζει την αγάπη Της σ' όλους, απαλύνει τον πόνο των κα­τατρεγμένων, γίνεται στήριγμα για τα θύμα­τα της ζωής. Η Παναγιά δεν σώζει αλλά πρε­σβεύει για τη σωτηρία μας, των πονεμένων, και ξενιτεμένων. Σε όλες τις ελληνικές κοινότητες της Διασποράς η προσέλευση του κόσμου αναμένεται να είναι μεγάλη, δίνοντας για μια ακόμη χρονιά το μήνυμα της βαθιάς κατάνυξης και πίστης, που διέπει τους Έλληνες ομογενείς. Ενώ έντονη είναι η πί­στη των θαλασσοδαρμένων ναυτικών αφού το εικόνισμα Της έχουν μαζί με τον Αι Νικό­λα και τη θεωρούν κοντά τους. «Στην πλώρη κάθετ' ο Χριστός, στη μέση η Παναγιά και πίσω στο τιμόνι του στέκεται ο ΑηΝικόλας». Η Μεγαλόχαρη Παρθένα θεομάνα είναι κυ­ρά της θάλασσας και ασάλευτο στήριγμα του Ελληνισμού σε όλες τις καταπτώσεις και στους πολλούς κλυδωνισμούς.

Κάθε μάνα βρίσκει καταφύγιο στη Σκέπη Της κι ένα κερί ευχαρίστησης ανάβει στη θαυματουργό εικόνα Της, ενώ τρέχουν τα δά­κρυα της από τα παρακάλια της. Είναι η Μά­να Παναγιά, η μεγαλόψυχη στον πόνο. Όπου ζει και αναπνέει κύτταρο ελληνικό από την κοσμοβριθή Τήνο του Δεκαπενταύγουστου έως το τελευταίο ερημικό ξωκλήσι, όλοι οι πιστοί προστρέχουμε για να εναποθέσουμε τους καημούς, τις προσδοκίες και τα βάσανα, να εκφράσουμε την απέραντη αγάπη και σε­βασμό και να δεχθούμε τον «γλυκερό ποτα­μό του Ελέους Της». «Εν τη κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες» Μάνα Παναγιά.

ΝΙΚΟΣ Ι. ΚΩΣΤΑΡΑΣ

ΜΑΡΟΎΣΙ

Αφιέρωμα στον καπτα Νικόλα...

Ο  ΠΟΔΑΡΟΔΡΟΜΟΣ

 του Παναγιώτη Β. Ζαχαρόπουλου*

Κάθε φορά που φέρνω στο μυαλό μου τον καρδιακό μου φίλο τον καπετάν Νικόλα και όσα μας συνδέουν, δεν μπορώ να μη θυμηθώ την εποχή που μαζί με έναν τρίτο φίλο, τον Χαράλαμπο Κακέτση, που πλέον μας χαρίζει τη συντροφιά του από ψηλά, περιδιαβαίναμε τους δρόμους της μεταπολεμικής Αθήνας. Ήμασταν τρεις φίλοι αδερφικοί, μαζί από το Γυμνάσιο της Ανδρίτσαινας. Τρία μικρά επαρχιωτόπουλα μέσα στο χάος της μεγαλούπολης.

Αυτοί οι τρεις αχώριστοι φίλοι, όταν ήρθαν νεαροί από το χωριό τους στην Αθήνα, ο πρώτος από τα Κακουρέικα, ο δεύτερος από το Μάτεσι και ο τρίτος από τη Δαφνούλα, δεν είχαν καμία από τις ανέσεις που οι ίδιοι αργότερα φρόντισαν να εξασφαλίσουν στα παιδιά τους. Έζησαν σε μεγάλη φτώχεια. Και η φτώχεια είναι πιο βασανιστική στη μεγάλη, απρόσωπη και γεμάτη πειρασμούς πόλη απ’ ότι στο χωριό. Σας αφήνω να φανταστείτε την έκπληξη και τις επιθυμίες που κατέκλυζαν σε καθημερινή βάση την ψυχή των μικρών αυτών επαρχιωτόπουλων, κάθε φορά που αντίκριζαν τη μεγαλούπολη που λέγεται Αθήνα, με τους μεγάλους ασφαλτοστρωμένους δρόμους της, τα γυαλιστερά αυτοκίνητά της, τα νεοκλασικά της κτήρια, τις φωτεινές μαρκίζες της νυχτερινής της όψης και, πάνω απ’ όλα, τις λουσμένες στο φως βιτρίνες με τα ρούχα και τα παπούτσια, που το καθένα απ’ αυτά ξεπερνούσε κατά πολύ σε λάμψη ό, τι ωραιότερο είχαν δει μέχρι τότε να φορά ο κόσμος στις κυριακάτικες λειτουργίες πίσω στο χωριό.

Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, οι τρεις φίλοι πήραν την απόφαση να σπουδάσουν για να ξεφύγουν από τη σκληρή τους μοίρα. Βλέπετε, η ζωή είναι σκληρή όταν κάθε μέρα ξενυχτάς στο περίπτερο του θείου σου, όπως ο Νικόλας, δουλεύεις στην ταβέρνα, όπως ο Παναγιώτης, ή κουβαλάς τελάρα στην κεντρική λαχαναγορά, όπως ο Μπάμπης. Η φοίτηση στη Βιομηχανική σχολή όμως δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Η φτώχεια είπαμε μεγάλη, οπότε οι φίλοι, για να γλιτώσουν το εισιτήριο του λεωφορείου, συναντιόντουσαν κάθε απόγευμα και κινούσαν μαζί ποδαρόδρομο για να φτάσουν στη σχολή τους. Κάθε μέρα έκαναν τη διαδρομή Ζάππειο-πλατεία Αμερικής και πάλι πίσω με τα πόδια.

Και όμως αυτή η ταλαιπωρία δεν πήγε χαμένη. Γιατί τώρα, κοιτάζοντας πίσω με τα μάτια και τη σοφία των 84 ετών, διαπιστώνω ότι εκείνα τα χρόνια, το σπουδαιότερο μάθημα που προετοίμασε τους τρεις φίλους για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία δεν ήταν κάποιο από εκείνα που γίνονταν μέσα στη σχολή αλλά εκείνος ο ποδαρόδρομος που έκαναν κάθε μέρα για να φτάσουν στη σχολή. Και ήταν μάθημα σπουδαίο εκείνος ο ποδαρόδρομος για πολλούς λόγους. Γιατί μας δίδαξε ότι ο πιο μακρύς και δύσβατος δρόμος γίνεται σύντομος και ευχάριστος όταν σε συντροφεύουν φίλοι καλοί. Γιατί, μέσα απ’ αυτόν, μάθαμε έγκαιρα ότι το να αφιερώνουμε χρόνο ο ένας στα προβλήματα του άλλου δεν είναι αχρείαστη στέρηση χρόνου από τον εαυτό μας αλλά απελευθέρωση από τον κακομαθημένο εαυτό μας. Γιατί μας έμαθε να περιμένουμε εκείνους που τυχόν έμειναν πίσω. Γιατί ο δρόμος, με τις φανταχτερές του βιτρίνες που ξελόγιαζαν τις επιθυμίες μας, μας έμαθε να μετουσιώνουμε τη στείρα ζήλεια σε δημιουργική προσπάθεια, σε πρόοδο και προκοπή. Γιατί η κούραση του δρόμου μας έμαθε να μοιραζόμαστε το πενιχρό κολατσιό μας. Γιατί οι μορφές που αντικρίζαμε στο διάβα μας, οι αμέτρητοι φτωχοί, οι πονεμένες και σκελετωμένες γριούλες, τα παιδιά που έπαιζαν ξυπόλυτα, μας έμαθαν να μην είμαστε αυτιστικοί, έχοντας μάτια μόνο για τα δικά μας προβλήματα, αλλά να στρέφουμε το βλέμμα μας και στα πολύ σοβαρότερα προβλήματα των άλλων. Γιατί παρατηρώντας τα νεοκλασικά μέγαρα και τους ενοίκους τους, μάθαμε ότι δεν είναι τα ωραία και επιβλητικά σπίτια εκείνα που στεγάζουν τις ευτυχισμένες οικογένειες. Γιατί μπαίνοντας δειλά και όλο περιέργεια στα διάφορα μαγαζιά που συναντούσαμε στο δρόμο μας, μάθαμε να μην κρίνουμε ένα μαγαζί μόνο από τη βιτρίνα του, κάτι που μας προετοίμασε για να μάθουμε να μην κρίνουμε τους ανθρώπους από την εικόνα τους και μόνο. Γιατί περνώντας κάθε μέρα από το Πεδίο του Άρεως καταλάβαμε ότι το πιο πυκνό δάσος ξεκινά από έναν άνθρωπο που αποφασίζει να δράσει και να φυτέψει ένα δενδράκι, την ώρα που όλοι οι άλλοι περιορίζονται στο να ασκούν κριτική στην ξεραΐλα. Γιατί ο δρόμος εκείνος μας δίδαξε ότι σημασία στη ζωή δεν έχει να ακολουθείς τον πιο σύντομο δρόμο αλλά να φτάνεις στον προορισμό σου. Γιατί η κούραση μας δίδαξε ότι σε μια πορεία δεν μετράει πόσες φορές πέφτεις, αλλά το να βρίσκεις τη δύναμη να σηκώνεσαι κάθε φορά που πέφτεις. Γιατί η φτώχεια, που δε μας επέτρεπε να πάρουμε ούτε μια ομπρέλα, μας δίδαξε ότι οι δυσκολίες στη ζωή είναι περαστικές σαν τα μολυβένια σύννεφα που όσο ξαφνικά μαζεύονταν και μας μούσκευαν άλλο τόσο ξαφνικά αποχωρούσαν και μας άφηναν να συνεχίσουμε την πορεία μας κάτω από το χάδι του απογευματινού ήλιου. Γιατί η φτώχεια μας δίδαξε επίσης ότι το να περπατάς ντυμένος φτωχικά και με φθαρμένα παπούτσια αλλά με πιστούς φίλους στο πλευρό σου είναι προτιμότερο από το να περπατάς καλοντυμένος και φορώντας πανάκριβα παπούτσια αλλά μόνος. Γιατί κάθε καθυστερημένη άφιξη κάποιου από μας στο ραντεβού του Ζαππείου μας δίδαξε πως ποτέ στη ζωή δεν είναι αργά για να βαδίσεις τον σωστό δρόμο. Γιατί οι ερωτήσεις μας προς τους περαστικούς μας έμαθαν ότι πολλές φορές στη ζωή εκείνοι που δεν γνωρίζουν το δρόμο επιμένουν να δείχνουν στους άλλους την σωστή κατεύθυνση. Γιατί οι φορές που κερδίσαμε χρόνο κόβοντας δρόμο αλλά και οι άλλες που στην προσπάθεια να κόψουμε δρόμο χαθήκαμε, μας δίδαξαν ότι ενώ συχνά στη ζωή δεν πρέπει να ακολουθείς την πεπατημένη χωρίς να αφουγκράζεσαι τη φωνή της ψυχής σου, όμως άλλες φορές στη ζωή πρέπει να ακολουθείς τη σιγουριά της πεπατημένης χωρίς να παρασύρεσαι από τις σειρήνες. Γιατί η παρατήρηση των όσων γίνονταν γύρω μας και η συζήτηση πάνω σ’ αυτά μας έμαθε ότι απ’ όσα στραβά γίνονται, άλλα μπορούμε να τα αλλάξουμε, αν προσπαθήσουμε σκληρά, ενώ άλλα δεν μπορούμε, όσο κι αν προσπαθήσουμε, και πως η μεγαλύτερη σοφία στη ζωή είναι να μάθεις να ξεχωρίζεις τα πρώτα από τα δεύτερα.

            Με όλα αυτά τα εφόδια, δεν είναι διόλου άξιο απορίας που ο νεαρός Νικόλας μεγαλώνοντας έγινε ένας σύγχρονος Οδυσσέας, περιζήτητος από τους φίλους του για τις σοφές του συμβουλές, που περιέπλευσε όλη την υδρόγειο χωρίς ποτέ να ξεχάσει την πατρίδα του, η αγωνία για το μέλλον της οποίας ακόμα και σήμερα – ή μάλλον ιδιαίτερα σήμερα – είναι έκδηλη σε κάθε του κουβέντα και σκέψη. Με όλους αυτούς τους καρπούς του ποδαρόδρομου ανεξίτηλους μέσα στην ψυχή του, ήταν επόμενο ο καπετάν Νικόλας, γεμάτος από σοφία, να συγγράψει πολλά βιβλία και άρθρα. Ήταν αναμενόμενο να μεγαλώσει, από κοινού με την πολυαγαπημένη του γυναίκα τη Ζηνοβία, τρία σπουδαία παλληκάρια, να τα σπουδάσει επιστήμονες και να τους ενσταλάξει την εντιμότητα, τη φιλοπονία και τη φιλοπατρία που χαρακτηρίζουν, πρώτα απ’ όλους, τον ίδιο. Ήταν σίγουρο ότι θα γινόταν θυσία για χάρη της Ζηνοβίας, μη λείποντας ποτέ από το πλάι της όλα τα χρόνια που η αγαπημένη του γυναίκα έμεινε στο κρεβάτι του πόνου. Ήταν βέβαιο ότι μόνος αυτός θα εύρισκε τη δύναμη να εκφωνήσει δύο συγκλονιστικούς επικήδειους, τη μία φορά όταν έχασε το φίλο του τον Χαράλαμπο και την άλλη όταν ο άλλος φίλος του ο Παναγιώτης έχασε τη γυναίκα του Βασιλική.

            Καπετάνιε, το ήθος σου και το ύφος σου θα αποτελούν πάντα πηγή έμπνευσης για όλους εμάς που μας τιμάς όλα αυτά τα χρόνια με τη φιλία σου. Ο Θεός να σου δίνει χρόνια για να μας δίνεις τους καρπούς της σοφίας σου και τις αξέχαστες αναμνήσεις μας.

Παναγιώτης Β. Ζαχαρόπουλος

Συμμαθητής σου

Γεν. Διευθυντής Ιονικής Τράπεζας

EΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ: ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ.... Του Νίκου Ι. Κωστάρα

EΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ: ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ.... Του Νίκου Ι. Κωστάρα: 19 η Μαΐου Ημέρα Μνήμης Η μνήμη δεν πρέπει να αλώνεται. Και είναι γεγονός ότι η γενοκτονία των Ποντίων για χρόνια πολλά είχε αποσιω...

Το πολύπλευρο συγγραφικό έργο του καπτάν - Νίκου Κωστάρα

Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Του ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ

Το πολύπλευρο συγγραφικό έργο του καπτάν - Νίκου Κωστάρα

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ «ΥΦΟΥΣ»

Εντυπωσιάζει και ικανοποιεί τον πνευματικό χώρο και κόσμο, το πολύπλευρο και πολύτιμο συγγραφικό έργο του «θαλασσοδαρμένου» και ακάματου πνευματικού δημιουργού καπτάν-Νικόλα Κωστάρα. Γι’ αυτό και αξίζει και δικαιού­ται (συγγραφέας και έργο) κάθε είδους επαί­νου, προβολής και τιμητικής διάκρισης. Εντυπωσίασε και η παρουσίαση και η συγκρό­τηση του τιμητικού αφιερώματος του έγκυρου και αγωνιστικού περιοδικού «ΥΦΟΣ» που ίδρυ­σε και εκδίδει από το 1996 ο εκδότης λογοτέ­χνης - δημοσιογράφος Πάνος Αϊβαλής και σή­μερα διευθύνεται και από τον Πέτρο Αϊβαλή.

Το αφιέρωμα του «ΥΦΟΥΣ» ξεπερνάει τις 300 μεγάλες σελίδες, συγκροτείται από ξεχωρι­στής ποιότητας κριτικά κείμενα 120 γνωστών και καταξιωμένων συγγραφέων, πνευματικών δημιουργών κι αποτελεί ένα αξιοθαύμαστο πνευματικό μνημείο, που τιμά επάξια έναν σε­μνό και αξιόλογο φιλόσοφο γραφιά.

Ο Νικόλας Κωστάρας ξεκίνησε άμαθο, σεμνό και δειλό παιδόπουλο από τα Κακουρέικα της Γορτυνίας κι έγινε τολμηρός και επιδέξιος πρωτοκαπετάνιος, σε διάφορα ποντοπόρα πλοία. Με τα ταξίδια του έφθασε μέχρι τα πέρατα του κόσμου, «πολλών δ’ ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω» κι εκφράζει τον πλούτο των εμπειριών του με υψηλό δείκτη πνευματι­κής εμβέλειας, με χειμαρρώδη λόγο, με πολύ­πλευρο στοχασμό, με θαυμαστή νοηματική σα­φήνεια.

Ακολουθεί μιμείται και ξεπερνά τους παλιούς μεγάλους θαλασσογράφους μας. «Στα ίχνη του Βαγενά του Γριστόπουλου από κοντά και η σκούνα του Κωστάρα» (Σαρ. Καργάκος). «Ο λόγος του πότε χείμαρρος και πότε απόσταγ­μα ψυχής, σκέψης και συναισθημάτων, ακουμπάει την ψυχή του αναγνώστη...” (Κώστας Μ. Σταμάτης).

«Είναι ένας πνευματικός πρεσβευτής μας...».  (Δημ. Ι. Καραμβάλης).

«Μας τροφοδοτεί επί πολλά χρόνια τώρα με απόψεις και ιδέες αναλλοίωτες...» (Γιάννης Μαθές). «Είναι πραγματικός ωκεανός πείρας και σοφίας. Το έργο του είναι μια πνευματική παρακαταθήκη...» (Ελένη Ηλιοπούλου - Ζαχαροπούλου), «Ένας άνθρωπος που αγαπά των Άνθρωπο...» (Στάθης Παρασκευόπουλος).

Το έργο του Ν. Κ. πολύπλευρο, αληθινό, ποτισμένο με θαλασσινή άρμη τον κατατάσσει «Καββαδία της πεζογραφίας» όπως χαρακτηρί­ζει το Ν. Κωστάρα ο Μιχ. Σταφυλάς.

Αλλά σε ποιο κείμενο να σταθούμε από τα 125 του αφιερώματος; Όλα έχουν να πούνε κάτι το αξιόλογο, να τονίσουν μια από τις αρετές του «θαλασσόλυκου συγγραφέα», κάτι έχει ο καθέ­νας να θυμηθεί και να καταθέσει. Αξίζει να κα­ταγράψουμε μερικούς χαρακτηριστικούς και αποκαλυπτικούς τίτλους μερικών κειμένων:

 —   «Σύγχρονος Οδυσσέας των θαλασσών»

—    «Άτρομος γερόλυκος των ωκεανών»

—   «Σοφός, δίκαιος, μαχητής ιδανικών»

—   «Η ματιά του μοιάζει με περισκόπιο»

—   «Άτρομος θαλασσογράφος με δυναμική γρα­φή»

—   «Ο Καπετάν Νικόλας ο μικρός ο Μέγας»

—   «Αστείρευτος εκφραστής σοφίας, γνώσης, πείράς»

—    «Διδαχοποδηγέτης κραταιός καπετάνιος»

—   «Διδάσκει σ’ όλους, ότι η ζωή είναι αγώνας όχι φυγή»

—   «Μαργαριτάρι που όπου το βάλεις λάμπει»! Εμείς απ’ όλα όσα του έχουν γράψει θα κρατή­σουμε τον ποιητικό χαρακτηρισμό που του ’δωσε ο ποιητής ,Νίκος Αρβανίτης: «Αγιοθαλασσίτης βιγλάτοράς των ωκεανών» κι όσα του εκμαίευσε στις δύο γνωστές της συνεντεύξεις Ζαχαρούλα Γαϊτανάκη!

Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας - Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ

 Ημέρα της Μητέρας

Του Νίκου Ι. Κωστάρα

«Ω γλυκύ μου έαρ γλυκύτατό μου τέκνον...» ανέκραζεν η Παναγία, η Μητέρα του Επουράνιου και στο πρόσωπό Της εκφραζόταν ο πόνος της Μάνας, της κάθε Μάνας. Της Μάνας που δεν έχει σύνορα, που δεν ξέρει χρώμα φυλής, της Μάνας που δημιουργεί την ίδια τη ζωή, την υψώνει, τη διακινεί και τη διαιωνίζει.

«Γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου, καρδούλα της καρδιάς μου, πουλάκι της φτωχειάς αυλής, ανθέ της ερημιάς μου. Κορώνα μου, αντιστύλι μου, χαρά των γηρατειών μου, ήλιος της βαρυχειμωνιάς, λιγνοκυπάρισσό μου...» θα πει ο ποιητής εκφράζοντας τα ονείρατα της μάνας.

            Στη μητέρα έπεσε ο κλήρος να γεννά ζωή και να την οδηγεί στην τελειότητα με την αγάπη, τη στοργή, την αφοσίωση, την αυτοθυσία και το παράδειγμά της. Χωρίς τη μητέρα ο κόσμος δεν θα είχε ζωή και η ζωή δεν θα είχε κόσμο. Αν θελήσουμε να βρούμε την πηγή κάθε αξίας, θα φθάσουμε στην αγκαλιά της μάνας. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη συγκίνηση όταν ακούς το διάλογο παιδιού και μάνας συμπτωματικά στο δρόμο. Μαμά! Τι είναι παιδί μου;

            Αυτός ο διάλογος κλείνει μέσα την τρυφερότητα, που είναι δύναμη ακατανίκητη για να σφίξει και να προστατέψει το σπλάχνο της, το παιδί της και αγκαλιάζει την τρυφερή καρδούλα του, όχι μόνο την περίοδο των παιδικών χρόνων, αλλά και πέρα από την ωριμότητά του και παραμένει ασπίδα μπροστά του για να αντιμετωπίσει κάθε κίνδυνο, για να σώσει τη ζωή που δημιούργησε, θυσιάζοντας εν ανάγκη τη δική της ζωή!...

            Λαμπάδα αναμένη η καρδιά της μάνας καίγεται και φωτίζει κι ανοίγει τους δρόμους και για τα παιδιά της χτυπά ακόμη και μέσα από τον τάφο. Όσο αγράμματη κι αν είναι, τότε που φεύγουμε από κοντά της σταυρώνει το δρόμο μας και μας αποχαιρετά: «Τριανταφυλλένια η στράτα σου, κρινοσπαρμένοι οι δρόμοι, για χάρη σου ν’ ανθοβολούν και τα λιθάρια ακόμη...». Οι πονεμένοι και οι ξενιτεμένοι: «Αχ μανούλα μου» αναφωνούν και ζητούν στη μάνα το βοτάνι, που θα γιάννει τις πληγές και θα τους χαρίσει γαλήνη, θα γίνει στήριγμα κι ελπίδα.

            Μνήμες, ένα σωρό μνήμες ξεκλειδώνονται και βγαίνουν από τα βάθια της ψυχής του καθενός μας. Φροντίδες, κόποι, στερήσεις, δάκρυα, άγρυπνες νύχτες, έγνοιες ακοίμητες, γεμίζουν την καρδιά και τους καημούς κάθε Μάνας «της Μάνας που η καρδιά της είναι μια άβυσσος, στο βάθος της οποίας βρίσκεται πάντοτε η συγνώμη».

            Η Μάνα είναι το μοναδικό πλάσμα που δε ζητάει τίποτε για τον εαυτό της, αλλά θυσιάζει τα πάντα για τη ζωή και την ευτυχία των παιδιών της. «Γεννήτρα και τεχνήτρα της ζωής».

            Η Μάνα, Μητέρα, Μαμά, Μανούλα είναι εκείνη που το βυζαίνει και ξενυχτάει δίπλα του, το νανουρίζει, το ημερώνει, το παρηγορεί και το προσέχει σ’ όλη της τη ζωή. Μάνα θα πει υπομονή, στοργή κι αυταπάρνηση.

                                    Μονάχα εσύ μ’ αγάπησες

                                    μάνα μου κι αγρυπνούσες

                                    πίκρες, καημούς, αλάφρωνες

                                    και με παρηγορούσες.

Θ’ αναφωνήσει ο ποιητής Θεόδωρος Τρουπής στο εξαίρετο βιβλίο του «Μητέρες» που εκφράζει τον καημό κάθε μητέρας, του ξενιτεμένου, του Χριστού, του Ληστή, του Ιούδα, του Μεγαλέξανδρου, του Οδυσσέα, τη μητέρα της κατοχής και του ανάπηρου τέκνου. Και καθώς τονίζει ο Δουμάς, επειδή ο Θεός δεν μπορεί να βρίσκεται παντού, γι’ αυτό έπλασε τη μητέρα. Ενώ ο ιερός Αυγουστίνος έλεγε: «Δώστε μου καλές μανάδες ν’ άλλάξω τη ζωή του κόσμου». Αλλά ποιού κόσμου, όπου στον κόσμο γίνονται πόλεμοι και ανθρωποθυσίες και απομένουν οι χαροκαμένες μάνες με κομματιασμένη την καρδιά και τον πόνο:

                        «Που να σε κρύψω γιόκα μου, να μην σε φτάνουν οι κακοί;

                        Σε ποιο νησί του ωκεανού, σε ποια κορφή ερημική;

                        Τη νύχτα θα σηκώνομαι κι αγάλια θα νυχοπατώ,

            να σκύβω την ανάσα σου ν’ ακώ, πουλάκι μου ζεστό,

            να σου τοιμάζω στη φωτιά, γάλα και χαμομήλι

            κι ύστερ’ απ’ το παράθυρο με καρδιοχτύπι θα κοιτώ

            που θα πηγαίνει στο σκολειό με πλάκα και κοντύλι».

Έτσι παρουσιάζει τις αγωνίες της μάνας ο ποιητής Κώστας Βάρναλης. Και πόσοι άλλοι γράψανε για τη Μάνα, όπως η Μάνα του Γκόρκυ, της Περλ Μπακ και άλλων που δεν μπορούν να συμπεριληφθούν στο μικρό αφιέρωμα για τη γιορτή της Μάνας, της Μάνας που είναι η πηγή της ζωής. «Ό,τι είμαι το χρωστώ στη μητέρα μου», έλεγε ο πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν. Και κλείνω με το αριστούργημα του Γάλλου ακαδημαϊκού Ζαν Ρισπέν σε μετάφραση του Άγγελου Βλάχου (1899):

Η   Κ Α Ρ Δ Ι Α   Τ Η Σ   Μ Α Ν Α Σ

Ένα παιδί, ένα μοναχοπαίδι αγόρι

αγάπησε μιας μάγισσας την κόρη.

«Δεν αγαπώ εγώ – του λέει – παιδιά,

μ’ αν θέλεις να σου δώσω το φιλί μου,

της μάνας σου να φέρεις την καρδιά,

να ρίξω να την φάει το σκυλί μου...»

Τρέχει ο νιος τη Μάνα του σκοτώνει

και την καρδιά τραβά και ξεριζώνει

και τρέχει να την πάει, μα σκοντάφτει

και πέφτει ο νιος κατάχαμα με δαύτη,

κυλάει ο νιος και η καρδιά κυλάει

και την ακούει να κλαίει και να μιλάει

μιλάει η μάνα στο παιδί και λέει:

«Εκτύπησε αγόρι μου;» και κλαίει...

Ένα φιλί ένα λουλούδι, ας είναι το καλύτερο δώρο η προσφορά μας για τη μητέρα, που γιορτάζει σ’ όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.

                                                            Νίκος Ι. Κωστάρας